Insonlar nega qaysidir vaziyatni suratga muhirlaydi? Suratlar aynan biror voqea yoki lahzani xotira sifatida saqlash yoki biror bir hodisa tafsilotini boshqalarga yetkazish uchun kerak, shunday emasmi? Aholini ro‘yxatga olish ham huddi suratga tushishdek gap, faqat bunda davlatning ma’lum davrdagi demografik holati faktlashtiriladi. Ko‘pchilik mamlakatlarda har 10 yilda aholini ro‘yxatga olish o‘tkaziladi. O‘zbekistonda so‘nggi marta aholini ro‘yxatga olish ishlari 1989 yilda o‘tkazilgan. Mustaqillik yillarida O‘zbekiston Respublikasida aholini ro‘yxatga olish o‘tkazilmagan. Mamlakatimiz aholi sonini aniq hisoblab chiqish ularning jinsi, yoshi, oilaviy ahvoli, ma’lumoti, turmush darajasi, yashash sharoiti, bandligi, millati, fuqaroligi hamda boshqa demografik, ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlari bo‘yicha yagona ma’lumotlar bazasini yaratish maqsadida, davlatimiz rahbari tomonidan “O‘zbekiston Respublikasida Aholini ro‘yhatga olishni o‘tkazish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” gi farmon imzolandi. Aholini ro‘yxatga olish O‘zbekistonga qanday foyda keltiradi? O‘zbekistonda aholini ro‘yxatga olish mamlakat fuqarolariga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi bunga misol qilib maktab yoshidagi bolalar soni haqidagi ma’lumotlar maktab qurish bo‘yicha rejalarni muvofiqlashtirishga yordam beradi. Hududlar kesimida qayerda va qaysi sohada yangi ish o‘rinlariga ehtiyoj mavjudligi, qanday mutaxassislar kerakligini bilish uchun ishsizlar soni va ularning malaka darajasini bilish lozim. Favqulodda vaziyatlarda FVV xodimlari, shuningdek, shifokorlar aholini ro‘yxatga olish ma’lumotlari asosida zarur yordam ko‘lamini belgilaydi. Aholi soni va daromadi, uning turar-joyga bo‘lgan ehtiyoji to‘g‘risidagi ma’lumotlarga ega bo‘lgan holda, masalan, maishiy texnika ishlab chiqaradigan korxonalar ishlab chiqarish hajmini prognoz qilishlari mumkin, ularni import qiluvchi kompaniyalar esa xaridlarni rejalashtirishlari va zararni minimallashtirishlari mumkin. Aholini ro‘yxatga olish makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni kelgusi 10−20 yillik davrga prognoz qilish uchun ham zarur. Statistik ma’lumotlar manzilli dasturlarni ishlab chiqish, fuqarolar salomatligini mustahkamlash, oilalarga moddiy ko‘maklashishda muhim ahamiyatga ega.